Serwis internetowy miejscowości Dylągowa

wejść na stronę

Historia parafii i kościoła w Dylągowej.

Wraz z rozwojem osadnictwa na terenie Pogórza Przemyskiego i Dynowskiego kształtowała się również sieć administracji kościelnej obrządku łacińskiego. W wyniku wcześniej podjętych działań, w kwietniu 1377 roku, papież Grzegorz XI powołał do życia diecezję przemyską obejmującą swym zasięgiem tereny ziemi przemyskiej i sanockiej. Przed powstaniem biskupstwa na obszarze późniejszej diecezji przemyskiej istniało około 20 kościołów parafialnych.

W pierwszych trzydziestu latach istnienia biskupstwa liczba parafii rzymskokatolickich prawie się podwoiła. W 1594 roku powstał dekanat dynowski, do którego należy parafia Dylągowa.

W XVI w. na terenie parafii szerzyło się powszechnie innowierstwo, skutkiem czego kościół w Dylągowej został doszczętnie ograbiony i w 1552 roku zamieniony na zbór protestacki przez Stanisława Stadnickiego.

W 1542 roku zmarł Stanisław Stadnicki kasztelan sanocki pierwszy właściciel dóbr dubieckich z rodu Stadnickiech. Po jego śmierci dobra dubieckie (w tym m.in. wsie: Dąbrówka, Bartkówka, Dylągowa, Pawłokoma, Piątkowa, Sielnica) odziedziczył jego syn Stanisław Mateusz Stadnicki.

Stanisław Mateusz Stadnicki zyskał sobie sławę jako żarliwy innowierca, uchodził nawet za filar reformacji w Polsce. Już około 1550 roku zaczął propagować luteranizm, a z Dubiecka postanowił uczynić główne ognisko ruchu reformacyjnego w diecezji przemyskiej. Źródła podają, że sam przeszedł na luteranizm w 1551 roku, a w Dubiecku udzielał schronienia protestanckim kaznodziejom i zwolennikom reformcji, między innymi Andrzejowi z Dynowa, który był wcześniej proboszczem w Dylągowej. Za treści głoszone w kazaniach Andrzej z Dynowa został przez biskupa przemyskiego wyklęty i pozbawiony probostwa (w kilka lat później wyrzekł się herezji). W 1551 r. Stadnicki sprowadza do Dubiecka księdza Wojciecha z Iłży, który w kościele ochrzcił mu syna Stanisława Stadnickiego zwanego później "Diabłem Łańcuckim" w obrządku luterańskim.

Wojciech z Iłży odprawiał nabożeństwa luterańskie w języku polskim, głosił kazania, w których atakował biskupów i Ojca Świętego i rozdawał Komunię św. pod dwiema postaciami. Stanisław Mateusz Stadnicki w dalszym ciągu udzielał schronienia temu heretyckiemu księdzu, zmuszał również swych poddanych do przechodzenia na protestantyzm. Posunął się nawet do tego, że siekierą rozbił i zniszczył tabernakulum wraz z Najświętszym Sakramentem, połamał krzyż, wyrzucił chorągwie z kościoła razem z obrazami Matki Bożej i świętych. Podobne wypadki miały miejsce w innych kościołach w dobrach Stadnickiego: w Bachórcu, Dylągowej, Jaworniku i Nozdrzcu.

Śmierć Stanisława Mateusza Stadnickiego w 1563 roku położyła kres istnieniu szkoły innowierczej w Dubiecku utworzonej w 1559 r przez Franciszka Stankera. Zbory protestanckie w Dubiecku, Bachórcu, Dylągowej i Jaworniku działały jeszcze kilkanaście lat.

W 1624 r. Marcin ze Żmigrodu Stadnicki kasztelan sanocki (syn Stanisława Stadnickiego) oddaje kościół katolikom i potwierdza je nowym przywilejem.

W 1703 roku spłonął doszczętnie pierwszy kościół parafialny w Dylągowej. Na jego miejsce zbudowano w 1705 roku nowy drewniany kościół, (fundatorzy Teofil Czartoryski i Stanisław Pęklaski) który został konsekrowany w roku 1711 pod wezwaniem św. Zofii, przez biskupa sufragana przemyskiego Pawła Konstantego Dubrawskiego. Na cmentarzu w miejscu gdzie obecnie stoi drewniany krzyż stał główny ołtarz kościoła, być może że jest to również miejsce tego starszego kościoła.

Do parafii należały wówczas następujące wsie: Dylągowa z przysiółkiem Wola, Sielnica oraz Łączki, Pawłokoma, Siedliska, Poręby oraz Huta, Dąbrówka Starzeńska oraz Reszów, Borownica, Wołodż z przysiółkiem Jasionów, Wólka Wołodżka, Jawornik Ruski, Żohatyn. Teren parafii Dylągowa był bardzo rozległy o licznych bezdrożach i mieszanej ludności. To wszystko czyniło warunki pracy jak na misjach. Terytorium parafii Dylągowa zamieszkiwała oprócz ludności polskiej, także ludność pochodzenia ukraińskiego, należąca do obrządku grekokatolickiego. Największe skupiska tej ludności zamieszkiwały w Pawłokomie, Jaworniku Ruski, Żohatynie, Siedliskach i Wołodzu.

Wiele trudu i poświęcenia dla podniesienia stanu moralno-religijnego, poziomu życia parafii, oświaty i kultury rolnej a zwłaszcza zachowanie polskości na tym terenie wnieśli: ks. W.Wnęk, ks. Ludwik Ligęza (5.III.1859 - 7.II.1897) oraz ks. Jan Maria Stelińsk (23.XII.1860 - 17.VI.1934) budowniczy obecnego murowanego kościoła i plebanii.

W okresie międzywojennym staraniem ks. Jana Stelińskiego z części terenu parafii Dylągowa utworzono nową parafię Borownica, która obejmowała następujące wsie: Borownica, Hroszówka, Jawornik Ruski, Pracówka, Ulucz i Żohatyn.

Obecny murowany kościół parafialny w Dylągowej p.w. św. Zofii. zbudowano na nowym miejscu przez ks. Jana Marię Stelińskiego w latach 1905-1911 według projektu inżyniera Stanisława Sikorskiego z Krosna a budowniczym był pan Andrzej Wolański (1859-1927), wybitny dynowski architekt i budowniczy. Kościół pod wezwaniem św. Zofii został konsekrowany w 1925 roku przez ordynariusza przemyskiego biskupa Anatola Nowaka.

Kościół wzniesiony został w stylu neoromańskim. Jest to budowla trzynawowa, o dwóch kaplicach, z wieżą na której znajduje się balkon a nad nawą sygnaturka. Do kruchty prowadzi wejście główne z frontu przez drzwi dwuskrzydłowe, dębowe, a stąd przez drzwi żelazne do kościoła. Oprócz wejścia głównego są jeszcze dwa inne wejścia, z których jedno prowadzi do nawy bocznej a drugie do zakrystii. Istniało jeszcze trzecie wejście do kaplicy po prawej stronie, które jednak w latch 70-tych zostało zamurowane i wstawiono tam figurę Matki Boskiej. Filary dzielą kościół na trzy nawy. Nad wejściem głównym znajduje się chór murowany. Żelazna balustrada oddziela prezbiterium od nawy głównej. Sklepienie naw jest murowane, beczkowate. Okna w nawach zaszklone są białym szkłem z kolorowymi odwódkami, natomiast w prezbiterium znajduja się dwa witraże - po stronie Ewangelii - św. Jan Ewangelista i św. Małgorzata, po stronie lekcji - św. Józef i Matka Boża Różańcowa. W kaplicy po stronie lekcji , znajduje sie witraż św. Kazimierza. Ambona została wykonana w pracowni w Przeworsku - wyrzeźbione na niej płaskorzeźby przedstawiają czterech Ewangielistów. Zakrystia znajduje się obok prezbiterium i posiada jedno okno witrażowe oraz dwoje drzwi. Po przeciwnej stronie zakrystii znajduje się skarbiec. Pierwotnie ściany kościoła zdobione były postaciami świętych. I tak w prezbiterium na ścianach bocznych: Macin, Wojciech, Franciszek z Asyżu i bpa Stanisław Szczepanowski, w nawach bocznych: Kazimierz, Stanisław Kostka, Jan Kante, Andrzej Bobola, Teresa z Avila, Bronisława, Jadwiga Śląska oraz Salomea. Obecniie po remoncie postacie świetych zostały zamalowane a na ścianach powiszono duże obrazy. Długość kościoła wynosi 34 m, szerokość 16 m, wysokość do sufitu 13 m.

Trzy ołtarze, główny (z około 1706 roku) i dwa boczne z małymi zmiany przeniesione ze starego kościoła, zostały odnowione i pozłocone. W ołtarzu głównym znajdują się obrazy: św. Zofii patronki kościoła, Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, a na zasuwie krucyfiks z postaciami św. Jana i Najświętszej Maryi Panny. W bocznych ołtarzach są obrazy św. Antoniego i Matki Bożej zakupione w 1902 roku w Wiedniu. Oleodrukowa droga krzyżowa pochodzi z roku 1888. Na wiży kościła umieszczone były dwa dzwony: JAN o wadze 300 kg i ZYGMUNT o wadze 150 kg. Obecnie zostały zdjęte z wieży kościelnej i zamontowane na dzwonnicy na placu przykościelnym

W parafii Dylągowa istniało jeszcze kilka kościołów filialnych. Drewniany kościół w Dylągowej z 1706 roku został rozebrany i przeniesiony w 1929 r. do Gdyczyny (przysiółek Siedlisk). Został postawiony poniżej dzisiejszego cmentarza. Ściany tego kościoła zostały oszalowane na zewnątrz deskami, wewnątrz otynkowane, natomiast dach pokryty blacha cynkową. Kościół w Gdyczynie pośwcięcony został Najświętszej Marii Panie Królowej Korony Polskiej. Wewnątrz kościoła znajdowała się zabytkowa ambona ze starego kościoła w Dylągowej.

Na cmentarzu wsi Wołodź znajdowała się kaplica publiczna, murowana, zbudowana kosztem właściciela dóbr Gdyczyna Franciszka Trzcińskiego. Kaplica ta poświęcona została w 1898 roku pod wezwaniem św. Kazimierza. W tej kaplicy księża z parafii Dylągowa odprawiali co drugi tydzień nabożeństwa, aż do chwili, kiedy wybudowano kościół w Siedliskach.

W Dąbrówce, obok pałacu Starzeńskich, znajdowała się kaplica publiczna, pod wezwaniem św. Józefa, poświęcona w 1906 roku.

Plebania w Dylągowej wybudowana została w 1918 roku staraniem proboszcza ks. Jana Stelińskiego. Podobnie jak kościół, została zbudowana z cegły wypalanej na miejscu drzewem. Jest to budynek murowany, częściowo piętrowy, kryty blachą. Od 30 września do czerwca 1940 roku plebanię w Dylagowej zajmowało wojsko sowiecki. Puźniej przebywali tam wysiedleńcy z pasa granicznego. Na początku 1941 roku ks. Franciszek Paściak, nie mogąc zapłacić podatku od plebani (16000 rubli - wartość około 160 krów), musiał ją opuścić. Mieszkał wówczas u parafianina Józefa Palińskiego. Na plebani urządzono wówczas szkołę, która funkcjonowała tu do czerwca 1941 roku. W latach okupacji niemieckiej plebanię zamieszkiwał ksiądz Paściak wraz z księdzem katechetą i personelem.

Organistówka i Wikarówka w Dylągowej były budynkami drewnianymi, kryte gontem. Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej zarówno jeden jak i drugi budynek zostały zamienione na budynki gospodarcze. W latch 1939-1940 budynki te zostały rozebrane i spalone przez Armię Czerwoną

1 stycznia 1946 roku parafia przestała istnieć oprócz kościoła prawie wszystko zostało spalone przez UPA, wielu parafian zostało zabitych, pozostali mieszkańcy Dylągowej uciekli za San. Ks. proboszcz Franciszek Paściak zabitych pogrzebał zwożąc sankami ciała na cmentarz, następnie poprosił ks. bpa o zwolnienie z parafii.

Następca ks. Marcin Pawul przy pomocy parafian rozpoczął od nowa trudną pracę w odbudowie plebani i upiększaniu kościoła. W 1954 roku w kościele wybudowano organy 17-głosowe, wykonali je miejscowi stolarze pod kierunkiem organomistrza Kondefora z Iwonicza. Głosy metalowe pochodzą z pracowni Józefa Kamińskiego z Warszawy. Tabernakulum pochodzi z 1961 r. Kościół został zelektryfikowany w 1963 roku.

Ze względu na ilość wiernych i rozległość parafii w Dylagowej od 1912 roku byli zawsze wikarzy pomagający proboszczowi lub zastępujący go w duszpasterstwie.